Yapay zeka bir tehdit mi yoksa kolaylık mı? Hız ve üretkenlik özellikleri göz önüne alındığında yapay zekanın yararlı olduğunu söylemek mümkündür. Teknolojik cihazların birçoğuna entegre olmuş olan dijital zeka pratik bir kullanım sunarken cihazların işlevselliğini arttırır. Ancak ludizm anlayışına göre yapay zeka pek çok kişi için işlerini riske sokan bir tehlikedir.
‘Makine kırma’ eylemini gerçekleştiren ve bu görüş etrafında birleşmiş olan ludistler yaşanan teknolojik gelişmelere karşı sert bir tutuma sahiptir. 19. yüzyılda dokuma makinelerinin ortaya çıkışı ile başlayan bu hareket, insanın yerini alan teknolojik aletlere karşı yürütülmüştür. Tekstil işçilerinin konumunu tehdit eden dokuma makinelerinin parçalanması ile bir işçi eylemi olarak tarihte yerini alan bu anlayış seyrelmiş olmasına karşın bugün de varlığını korumaktadır.
Yapay zekanın çeşitli iş kollarını tehdit etmesi ve insanların bundan duyduğu rahatsızlık ‘makine kırma’ eyleminin kırmaktan soyutlanmış halidir. İlerleyen teknoloji ile her geçen gün yeni özellikler kazanan yapay zeka internetin, tüketici kitlenin ve dolayısıyla da üreticinin gözdesi konumuna ulaşmıştır.
Dijital zeka yorulmayan, üretkenliği bitmeyen bir programdır. Oluşturulma amacına ve iletilen komutlara göre hareket eden yapay zekanın ortaya koyduğu ürünlerin tüketilmesi ona dijital pazarda sarsılmaz bir yer edinme şansını vermiştir.
Eğitildiği verilerden yararlanan, genellikle öğrenmeye programlı olan yapay zeka emir alma ve yapma döngüsü içinde çalışmaktadır. En basit sohbet robotu ile sorulan soruya cevap verme komutunu gerçekleştirmektedir. Bu yüzden dijital zeka yorulmayan, dinlenmeye ihtiyacı olmayan, maliyeti düşük bir işçi olarak kabul edilmektedir.
Bu mevcut durum nedeniyle de yapay zeka tarafından tehdit edilen işlerin sayısı artmaktadır. Dolayısıyla da yapay zekaya karşı olan ludistler türemektedir. Yazılı ve görsel içerik oluşturması, hesap yapması gibi özellikleriyle dikkat çeken ChatGPT gibi sohbet botu olarak hayatına başlayan yapay zekalar dijital pazarın dengesiyle oynayan unsurlardır. Çünkü insanlar tarafından yapılan birçok içerik üretim işini masrafsız olması nedeniyle bu dijital zekanın yaptığı sektörlerin sayısı yavaş yavaş artmaktadır.
Ancak insan ürünü olan yapay zekanın sahiden bir tehdit olup olmadığını anlamak için biraz daha keşfe çıkmalıyız.
Ludizm Nedir?
Ludizm; İngiltere’de dokuma makinelerinin işçiler tarafından parçalanmasıyla ortaya çıkan bir görüştür. 19. yüzyılda Ned Ludd adında bir tekstil işçisi evlere dokuma makinesi alınmasını bir tehdit olarak görmüş, bütün dokuma makinelerini kırmıştır. Bu nedenle bu anlayış ‘makineleri kırma’ anlamını taşımaktadır.
Ludd’un bu tepkisinin altında olan ‘işinden olma’ korkusu ise gerçekti. Çünkü dokuma makinesinin ortaya çıkışı ile pek çok kişi işten çıkarılmıştır. Ancak işçi tepisi olarak anılan ludizmin öncüsü kabul edilen Ned Ludd’un gerçekliği şüpheli bir konudur. İngiltere’de dokuma makinelerine karşı bir ‘makine kırma’ hareketi gerçekleşmiş olsa da bunu başlatan kişinin Ned Ludd olduğu kesin değildir. Öyle ki zamanla bu durum bir İngiliz deyimi haline gelmiş, ‘Ned Ludd did it.’ yani ‘Ned Ludd yapmıştır.’ söylevi kullanılmaya başlanmıştır.
Bu söylev günümüzde ‘Yapay zeka yapmıştır.’ şekline evirilmiştir. Bir zamanlar Ned’e yüklenen faili meçhul eylemler artık pek çok işin yaptırıldığı yapay zekanın imzasını taşımaya başladı. Ödevini yapay zekaya yaptıran öğrenciden reklam metnini sohbet botuna yazdıran pazarlamacıya kadar birçok kişi yapay zekanın hızını kullanmaktadır. Ancak bilinçli ya da bilinçsiz ludizm anlayışına sahip olan kişiler dijital zekanın üretkenliğinden uzak durmakla kalmayıp ona karşı bir tavır almaktadır.
İnsanın yerini tamamen bir dijital ürüne bırakması pek çok meslek kolu için tehdit edici bir durumdur. Aynı zamanda üretkenlik çatısı altında buluşan yaratıcılık ve özgünlük de yapay zeka ile ortadan kalmaktadır.
Dijital pazarlama alanında kendisine saha geniş bir yer edinen yapay zeka, robot gibi teknolojik cihazlarda da kendisini gösterir. Bu da ‘Robotlar işimizi elimizden mi alacak?’ sorusunun kimi zaman yankılanmasına neden olur.
İnsan gücüne ihtiyaç duyulan işlerde ortaya çıkan ‘robotlar’ bazen kişinin işini tamamen ondan alsa da kimi zaman daha güvenli bir ortamda çalışmasına vesile olur. Fakat bu işten işe değişiklik gösterir.
Ned Ludd’un dokuma makinelerine duyduğu öfkenin yapay zekaya yönelmesini tetikleyen durumlar da mevcuttur. Yapay zekanın kendisini öne çıkardığı alanlar bu durumların özeti niteliğindedir.
Yapay Zekanın Tehdit Ettiği İş Alanları
Yapay zeka dijital pazarlama alanında öne çıkan niteliklere sahiptir. Üretkenliği, çeşitli verilerden besleniyor oluşu ile pazar içinde gereken unsurları elde etmek için kullanılan bir yardımcıdır. Verilen komutlar doğrultusunda eğer metin programı ise etkileyici bir yazılı içerik, görsel programı ise dolu bir tasarım ortaya koyar.
Dijital zekanın hangi alanlardaki meslekleri tehdit ettiği kullanılan yapay zekanın özelliklerine göre farklılık gösterir. Ancak yapay zekanın gerçekleştirmesinin olası olduğu ve tehdit altında sayılabilecek meslek grupları;
- Ofis Çalışanları
- Medya Sektörü Çalışanları
- İdari Personeller
- Hukuk Personelleri
Neo-ludist Kaczynski, gelişmiş yapay zeka fikrine karşı çıkar. Teknoloji karşıtı olarak anılan Kaczynski yapay zeka yüzünden insan hayatının makinelere bırakılacağını ifade eder ki tehlikeli bir durumdur. Çünkü hayatın normal akışını bozacak olan bu olasılık nedeniyle işsiz bir sınıf kitlesi oluşma riski vardır. Fakat bunun için yapay zekanın şu anki yeteneklerinden çok daha fazlasına ihtiyacı vardır.
Verilerle eğitilen ve beslenen yapay zekanın bu meslek gruplarının faydalandığı bilgilere sahip olduğu sürece doğru komut verildiği takdirde bu alanlardaki işleri gerçekleştirebileceği ön görülmektedir. Fakat unutulmamalıdır ki; yapay zeka hayal gücü, düşünme ve duygulardan yoksundur. Bu nedenle ne kadar veriden beslenirse beslensin söz konusu işleri layığıyla yapması mümkün değildir.
Ludizm anlayışını ortaya çıkaran ‘makine kırma’ eylemini gerçekleştirmek yerine yapay zekayı bir yardımcı olarak kullanıp onun yalnızca bir araç olduğunu dijital pazarda ve geri kalan sektörlerde kabul etmek gerekir.
Böylece dijital zekanın sunduğu yararlardan faydalanırken insanın yeri tehdit edilmez, iş verimliliği hem fiilen hem de psikolojik açıdan artar. Bu sayede yeni bir Ned Ludd hikayesi yazılmaz.
Kaynakça
Yapay Zekânın Luditleri Kimler Olacak?
ENDÜSTRİ SONRASI ÇALIŞMA İLİŞKİLERİNDE YAPAY ZEKÂ, ACIMASIZ REKABET VE SUÇ ÖNLEME POLİTİKASI
